Eklerin yazılışı
"de"lerin Yazımı
Dilimizde iki ayrı "de" vardır:
Hâl eki "-de": Ek olan -de, kendinden önceki sözcüğe bitişik yazılır; ünlü uyumuna ve ünsüz benzeşmesine bağlı olarak "-de, -da, -te, -ta" biçimi vardır.
Evde kimse yok.
Bu kitapta her şeyi bulursun.
* * Hâl eki "-de" özel adlardan sonra geldiğinde kesme (') işareti ile ayrılarak yazılır.
Onunla Ankara'da tanıştım.
Çantam Sibel'de kalmış.
Bağlaç olan "de": Bağlaç olan "de"nin yalnız "de" ve "da" biçimi vardır. Kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır.
Mehmet de bizimle gelecek.
Gelirken elma da aldım.
"ki'lerin Yazımı
* * "-de" hâl eki almış sözcüklere eklenerek yer bildiren sıfatlar türeten "-ki" eki eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.
Kolundaki yara iyileşti.
Elindeki tüm parayı harcadı.
* * Bağlaç olan "ki" ise ayrı bir sözcüktür ve kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır. Cümleleri ya da öğeleri bağlamak için kullanılır.
Beni dinlemedi ki anlasın.
O ki sınıfın en çalışkanıdır, sınavdan zayıf almış.
Uyarı: "Sanki, halbuki, oysaki, mademki" sözcüklerindeki "ki"ler kalıplaşmıştır, bitişik yazılır.
"mi" Soru Ekinin Yazımı
* * "mi" soru eki cümleye soru anlamı katsın veya katmasın her zaman ayrı yazılır.
Okudu mu anlar.
Film bitti mi çıkacağız.
Onları hiç gördün mü?
* * Şahıs ekleri "mi" soru ekinden sonra gelir ve ünlü uyumuna uyar.
Geziye katılacak mısın?
Alilerle konuşmuyor musun?
Sayıların Yazımı
* * Sayılar hem rakamla hem de yazıyla yazılabilir. Edebî yazılarda sayılar yazıyla ve her sözcüğü ayrı yazılır.
Tatile on üç gün kaldı.
Banka işlemlerinde sayılar bitişik yazılır:
Hesapta beş milyon dört yüz lira var.
* * Çok sıfırlı sayılarda ana sayı rakamla diğer kısım yazıyla yazılabilir:
İstanbul'da 500 bin konuta ihtiyaç var.
* * Saatler, istatistik verileri ve bilimsel araştırma sonuçları rakamla yazılır:
Toplantı 20.40'ta başladı.
Karışıma bu maddeden 8 gram ekleyeceksin.
Ay ve Gün Adlarının Yazımı
* * Ay ve gün adları bir tarihle kullanıldığında büyük harfle başlar, diğer durumlarda küçük harfle yazılır.
Müzik kursları 16 Ekim'de başladı
Atatürk Samsun'a 19 Mayıs 1919'da çıktı.
Kardeşim 5 Mayıs 1987 Pazar günü doğmuş.
Okullar eylülde açılır, haziranda kapanır.
Kısaca: Rakam varsa ay ve gün adları büyük , rakam yoksa küçük yazılır.
Birleşik Sözcüklerin Yazımı
Dilimizde birleşik sözcüklerin bitişik yazılabilmesi için birleşik sözcüğü oluşturan sözcüklerin ya ses değişikliğine ya da anlam değişikliğine uğraması gerekir.
* Sözcüklerin anlamını kaybetmesiyle bitişik yazılanlar:
imambayıldı -sivrisinek - kaptıkaçtı -görebilmek
görüvermek - bakakalmak - öleyazmak
Ses düşmesi ya da türemesi yoluyla bitişik yazılanlar:
kayıp ol -kaybol - sabır et - sabret - kayın ana - kaynana
kahve altı - kahvaltı - ne için - niçin - his et - hisset
red et - reddet - af ol - affol
Aşağıdaki birleşik sözcükler anlamlarını koruduklarından ayrı yazılır:
kuru fasulye - gül suyu - zeytin yağı - taş kömürü - bal arısı
Yorum Gönder